Saturday 23 April 2011

I am in the midst of completing a book that portrays the life and culture of the Bugis people in Singapore, with a touch of its historical origin from Celebes (Sulawesi). With your support and contribution, I hope to complete this book timely for a launch and publication.

These are extracts from the book "Bugis Temasek". I welcome all comments, criticism, information, corrections from everyone, with aim to refine its content as accurate as a Bugis Ghost narrating its glorious past.



Friday 22 April 2011

Erti disebalik logo 'Bugis Temasek'

Seperti mana yang telah tertera di lambang bertuah ini, saya memang lama pikiak, amacham nak bugiskan logo ini dengan tidak menimbulkan hasrat perkauman, discriminasi dan juga kebangga sesebuah puak. Malahan ingin memberitahu masyarakat, niat member2 bugis-temasek sebagai kumpulan yang ingin melestarikan kewujudan puak Bugis, dan juga suku2 lain seperti Jawa, Padang, Bawean, Minang dan sebagainya.

Di lambang ini, terdapat Ayam Jantan, Pinisi, Flintlock-Pistol, Keris, Lautan, BenderaSingapura, bulatan gerigis..semuanya ada makna yang tersendiri. Aturan ikon2 nya pun telah saya philosophy-kan dengan unsur2 spiritual & geographical...hee...hee

Ayam Jantan: Memang sudah terkenal di merata dunia yang Ayam Jantan adalah sebuah object Jagohan. Sultan Hassanudin, raja gowa (1631-1669) sangat terkenal dgn kegagahan dan kepintaran beliau hinggakan dia digelar ayam Jantan Benua Timur. Kehebatan beliau amat disegani oleh Pasukan Belanda, hinggakan mereka memberi geleran Ayam Jantan kepada baliau.

Ia juga sudah menjadi adat bangsawan Makassar di zaman lampau yang gemar berjudi, dan telah bersabung ayam dengan cara besar-besaran. Ini hanyalah kisah dolu2 sahaja. yang baik kita amalkan, yang buruk, lebih baik kita jauhkan ya..hehe.
Ayam itu juga telah diberi kepada nama bintang yang dipanggil *jagang-jagang* di langit sebagai panduan 'navigation' semasa di perlautan. Ia telah digunakan oleh Daeng Parani semasa merentas perlautan menuju ke Riau dan Semenanjung...

Pinisi adalah transportasi yang digunakan oleh Bugis. Apa yang istimewa dgn perkapalan in adalah layar di hadapan kapal yang membolehkan pinisi 'pusing' dengan cepat, dibandingkan kapal2 belanda yang besar. Dengan ini, Bugis telah melahirkan satu stratergy perperangan laut yang hebat, dengan mempamerkan meriam2 untuk membedil kapal belanda.

Flint-Lock : Pada pembacaan saya... di dalam pertarungan, keris digunakan di pertempuran jarak dekat. Itu pun, selalunya pembunuhan digunakan dengan dua-belah tangan....keris jarang digunakan oleh orang Bugis..unless necessary. Dari jarak sederhana, kadang2 mereka menggunakan Flint-lock, yang barangkalinya telah dibekal oleh tentera Portuguese pada abad ke 1500~1700. Arung Belawa juga pernah menggunakan Flint-Lock untuk membunuh Gabenor Belanda di Riau, sebelum ia melarikan diri dan berhijrah ke Singapura pada tahun 1824 bersama 400 prajurit.

Insyallah....akan saya luahkan lagi apa yang saya tahu. Saya pun ingin member2 memberi pandangan dan teguran sekiranya apa yang saya luahkan tidak sempurna atau kekurangan...

Wassallam

TuahBugis

Bahasa Bugis

   
Bugis Navigation Chart of Daeng Parani (Tuah Bugis)
#BugisTemasek


Bahasa Melayu
Bahasa Bugis
Acak
Jaru
Acuan membuat songkok recca
Assareng
ada
Engka
Adik
Anri
Aduh
Awwah
agas
sissik
agas
sissi'
agas
manuk
agas
manu
Ahad/minggu
Aha’
Air
Uwae
aircon
 ekondiseng
aircon
 ekondiseng
Ajak
Era
ajarlah
pa'gurui
ajarlah
pa'gurui
akan belajar
maelo' ma'guru
akan jumpa
maelo' siruntu'
Akan tetapi
Naekiya
Akhirat
Ahera
Alat Penangkap ikan
Bunre
almari baju
 lamari waju
alosih
 pinang
Aluminium
Gellang
aluminium
 gellang
ambil
Ala
Anai, rayap
Ane
Anai-anai
Rakkapeng
Anak
Ana’
anda (bahasa agak halus)
 idik
Angkat
Akka
angkut-angkut
berumperung
Angsa
Banynya
angsa
banya'
Animo, antusias (in English; zest, enthusiastic)
Benynya
anjing
asu
anjing
asu
antimung
 timun
Apa
Aga
Api
Api
Asam
Cempa
atap bumbung
 pabbingeng
Atap rumah
Bakkaweng
Ayam
Manu
ayam
 manuk
Ayun
Pere
Bagus
Magello
bagus
makessing
bagus 
magello
bahagian atas
 coppok
bahu
salangkang
Baik
Deceng
Bajik/Wajik
Baje
Baju
Waju
baju
 waaju
baju
 waju
Bakal gula merah
Soddi
bakar
 tunuh
baki, nampan
Lojeng
bakul
 bakuk
bakul
 bakuk
Bambu
Awo
Bangsawan
Arung
Bangun
Moto
bangun / berdiri
tettong / makkeddek
Bangunkan dari tidur
Teddu
Bantal
Angkalung
bantal
 angkalung / angkelengung
Banyak
Tabbe
Bapak, ayah
Ambo’
Bara Api
Wara
Barat
Riaja
bari-bari
wari-wari
baring
liuk
baring
 Liuk
bas
 basek
bas
 basek
basah
maficak
basah
 maficak
Basi
Mawari
basikal
 basikarak
basikal
 basikarak
basuh / membasuh (pakaian)
sessak / massessak
Batang pisang
Bura
Batu
Batu
batu
 batu
bawah
 yawah
bayi
 ana' malolo
bebek
manila
beduk
 gandong
Begadang, berjaga malam
Maddoja
bekas buang air ludah selepas makan sireh
 amincung
Belajar
Magguru
belajar
ma'guru
belajarlah
a'guruki'
Belakang
Munri
belakang
 monri
belakang
monri
belakang badan
alekkek
Belakangan
Onri
belalang
bampak
belalang
bampak
belayar
 sompek
Belut
Lenrong
Benang
Pitte
Benang
Unrai
benang
 pitte / unrai
benang plastik / tali tangsi
 tasi
Benang Plastik, tangsi
Tasi
Bengkak
Boro
berak
jambang
Berak, buang air besar
Jambang
Beras
Bare’
Beras
Ware
berbau kuat
 maserek
berbuai
 mattojang
bercakap / berkata 
mannennak / mappau / makkeda
Berdiri
Tettong
berek
 beras
bergaduh
 massasai
Bergerak, merangkak
Lolo
Berhenti
Paja
berhimpun
 turung
berjumpa
siruntu'
berkata tidak elok kata kata yang kurang manis di dengar
 mattutuh ferok
berlapar
 mallaafak
Bermain
Maccule
berniaga berjual
 mabbaluk
bersalaman
 majjamak
Bersetubuh
Makkenru
Bersih
Mapaccing
bersih
makaccing
bersih
 makaccing
bertegur sapa
 siwaadah
Berteriak
Gora
bertumbuk
 sijagguruk
besan
 baiseng
besar
maloppo / maraja
Betina
Komba
Betis
Witi
betis
bitik
biawak
pararang
Bibir
Iwe
biji mata
batu matah
Bikin, buat
Ebbu
Bila, kalau, jika
Rekko
bilas / membilas
lojang / mallojang
Bisa, mampu, dapat
Ulle
Bodoh, dungu
Dongo’
Bola
Golo
bola
 golo 
Bolos, intip
Cili
bom
 bong
buah dada
susu
buang
biang
buat / membuat
ibbuk / makkibbuk
Buatan
Winru
buaya
buaja
buaya
buaja
Budak
Ata
buku
 bok
buku
bok
Bulan
Uleng
Bulan bercahaya
Keteng
Bulan Purnama
Uleng Mattappa
Bunga
Unga
Buras, sejenis makanan tradisional orang bugis
Burasa
Buruk
Konja’
burung
manuk-manuk
burung
dongi
burung
manu-manu
burung
 manuk-manuk
burung gagak
kao'-kao'
burung helang
janak
busuk
makebbong
cacing
allati
cangkung
maddongkong
cantik
malarang
cantik / elok
makanjak
Capung
Gantolle
Cari
Sappa
carriage
Bendi
Cawan
Cangkiri
cawan
 cangkirik
Celaka/sial
Abala
cempedak
 cempedak
Cendawan
Basi
Cendol, sejenis minuman
Cindolo
cepat
 masittak
cepat
 masigak
Cermin
Camming
cermin
 camming
cermin
 camming
cermin mata
 camming mata
Cirit-birit
Joli
comel
macamanik
comel
macemanik
cuci / mencuci
bissa / mabbissa
cucu
 appo / eppo
cukup, genap
Genne
Cukur
Cukkuru
dada
aroh
daging
Juku
dagu
bangi
Dahi
Linro
dahi
linroh
dalam (kolam, sungai)
malamung
Danau
Tappareng
datuk
 puang
daun sirih
otah
Dendeng
Pijja
depan
yolo
di bawah
yawa
di/atas
 ri/yase
di/bawah
 ri/yawa
di/dalam
 ri/laleng
di/depan
 ri/yolo
diajar
ipa'guru
diajarkan
yappa'guruang
Diambil
Nalai
dijumpa
iruntu'
Dinding bambu
Te’de’
Diri sendiri
Ale
Domba/keldai
Bembala
Dorong, tolak
Sokkang
Dua
Duwa
dua pupu
 sappo ke-dua
Duduk
Tudang
duduk
tudang
duduk
 tudang
duduk bersila
 massulekkah
duit
 doik
duku
 duku
Dukun
Sanro
dukun
 sanroh
dulang
 kapparak
duriang
 durian
Duta
Suro
Elang
Bokang
Emas
Ulaweng
emas
 ulaweng
Empat
Eppa
empat pupu
 sappo ke-eppak
Enak,
Nyameng
Enam
Enneng
entok
korri
Erat
Masse
Esok
Baja
faraj
lessik
fauh
 mempelam
fesseh
 halia
fettei
 petai
friday
 jumaat
fuluk
 pulut
funasah
 nangka
Gadai
Sanra
Gadis Tua, andartu
Cinra
gali / menggali
kaik / makkaik
Gandum
Wetteng
Ganti
Sulle
Garam
Pejje
garam
 pejje
Garis
Jori
garpu
 gerepu
Gedik
Calleda
gelas
 kaca
Gemme’
Welua
gemuk
magommok / macommok
Gergaji
Garegge
gergaji
 garegge 
Gesah, Tergesah
Jonjong
Gigi
Isi
gigi
isi
gigi
isi
Gigi Tanggal
Sippo
Gigit
Okko
Gila
Jangeng
Goyang
Kedo
gugur
 taddennek
Gula
Golla
gunting
 goncing
Gunung, rambut halus
Bulu
Gurih
Malunra’
gurih
malunra
Guru
Guru
Gusi
Ngingngi
Hari
Esso
harimau
macang
harimau
macang
harimau
 macang
Hati
Ati
Hias
Belo
Hidung
Inge
hidung
ingek
hidung
ingek
Hidup
Tuo
Hilang
Tabbe/Teddeng
hilang@ghaib
 mallajang
Hisap
Iso
Hujan
Bosi
Ibu
Indo
ibu
 indo'
Ikan
Bale
ikan
 baleh
ikan
bale
ikan
bale
ikan
bale
ikan asam pedas
 bale nasuh
Ikan Patek
Cappe
Ikan sepat, bulu pelipis
Cambang
Ilmu
Acca
Inilah
Iyyanae
isi
 lisek
Isi, muatan
Lise
Isteri
Baine
isteri
 baine
itik
iti
Itik, 
Iti’
Jabat tangan
Jama’
Jaga
Ampi
Jagung
Relle’
jagung
 barelleh
jalan
Jokka
jalan
jokka
jampi / menjampi
jappi / majjappi
jamppuh
 jambu
jamppuh ball
 jambu ball
jamppuh tedong
 jambu gelas
Jangan
Aja’
Janggut
Janggo
janggut
jangkok
Janji
Janci
jari
anak limah
jarum
 jarung
jatuh
 buang
Jauh
Mabela
Jemari
Jari
Jengger
Lali
Jenis burung Pemakan padi
Dongi
Jerami padi
Darame
Jijik
Ciddi’
jiran
 bali bola
Juara kunci
Konteng
Juga
Nennia
Juling
Juling
jumpa
 siduppa/siruntu'
jumpalah
runtu'i/duppaiwi
Kacang Panjang
Kajompi
Kacang tanah
Canggoreng
Kahwin duduk pelaminan/bersanding
Botting
kajuh
 sayur
kakak
 daeng / kaka'
Kaki
Aje
kaki
ajeh
kaki
aje
kala jengking
kalla
Kalamayer, kaki seribu
Ancuwari
kaluluh
 kelapa
Kambing
Bembe’
kambing
bembek
kambing
bembe
Kampung
Wanua
Kamu
Iko
kanan
 atau
kandas
Sore
kangkang
rangkah
kantoro
 kantor/ofis
Kantung, wadah, Saku Baju
Kantong
kapak
 wase
kapal
 kappalak
kapal
 kappalak
kapal terbang
 kappalak luttuk
Karena, sebab
Nasaba
kasar
makussarak
kasut
 sifatu
Kata
Ada
katak
tuppang
katil
 ranjang
Katil, ranjang
Ranjang
katulu-tulu
 mengigau
kau (bahasa agak kasar)
 iko
kawan
 kawang
Kaya
Sugi
Kayu
Aju
Kayu
Aju
kayu
 aju
ke bawah @ bahagian bawah
 mariyawah
Kebun
Dare
kecil
mabiccuk
Kegila-gilaan
Oja
Kelambu
Boco’
kelambu
 bocok
Kelapa
Kaluku
kelawar
panning
keledek
 keledek
keliki
 betik
keluarga
 selessureng
kencing
temeh
Kencing, pipis
Teme
kening
enning
Kentut
Mettu
kepala
Ulu
kepala
uluh
Keras
Tadde
keras
makeddo
Kerbau
Tedong
kerbau
tedong
kerbau
tedong
kerengga
arella
kerengga
arella
kereta
 kereita
kereta
 kereita / oto
kering
 marakkoh
Kering
marakho
keris
 kawali / tappi
Kerja
Jama
kerja (pekerjaan)
 majjamah
Kerongkong
Cigaro
Kertas
Ujang
kertas
 kertasak
kertas
 kertasak / ujang
kerusi
Kadera
kerusi
 kadera
Ketam
Bukkang
ketawa
cawa / macawa
ketawa
macawa
ketawa
 macaawah
Ketiak
Kalepa
ketiak
aleifak
Khabar
Kareba
Khatib
Doja
khinzir(babi)
bawi
kipas
 fafi
kiri
 abio
Kita
Idi
Kodok
Tuppang
Korek
Colo
Kotor
Marota
kotor
majojo
kotor
 marootak
kuat agama
 magaama
Kuat, berani
Jago
kucing
Meong
kucing
 miong @ fosa @ cuki
kucing
fosa / miong / coki
kucing
coki
Kuda
Anynyarang
kuda
annyarang
kuda
annyarang
Kuih
Beppa
kuih
 beppah
kuih
 beppah
kuini
 kuini
Kuku
Kanuku
kuku
kanuku
Kulit
Uli
kumbang tanduk
kucumara/katimara
kunci
 gonci
kunyit
onyyik
kupas / mengupas
lofek / mallofek
Kura-kura
Kalapung
kura-kura
allafung
kurus
madoko
kutu
utu
kutu
utu
laasa
 penyakit
labah-labah
gerangkang
Lada, cili
Ladang
Lagu, nyanyian
Dendang
laju
malessi
Laki-laki bertingkah seperti wanita, pondan
Calabai
lalat
lalek
lalat
lalek
lambat
 matengngek
lame aju
 ubi
Langit
Bitara
Langkah kaki
Julekka
langsat
 langsat
lantai
 selimak
Lapan
Arua
lapar
 malufuik
Lari
Lari
Lasso
Tado
lasunah
 bawang
lasunah biccuk
 bawang kecil
lasunah futeh
 bawang putih
lasunah loppoh
 bawang besar
Laut,
Tasi’
Layar
Sompe
Layu
Lajo
lebah
awani
lebah
awani
Lebar
Malebba’
lebar
 maluang
Leher
Ellong
leher
ellong
Lelaki
Orowane
lelaki
 burane / orane
Lemah, lambat
Dodong
lembik
mafecak
licin
malengok
Lidah
Lila
lidah
lillah
Lihatlah
Itai
Lima
Lima
Limau
Lemo
Lintah
Lojo
lipan
belifeng
lipan
balifeng
Lipas
Balipeng
lipas
kanjopang
lipas
jopang
lobak
 lobak
Lompat
Luppe
lompat
luppek
luas
maloang
Luas, lapang
Maloang
Ludah
Miccu
Lusa
Sangadi
Lutut
Uttu
lutut
uttuk
Mahu, akan
Elo
Main
Cule
main / bermain
cule / maccule
Makan
Manre’
makan
manre
Makanan
Anre
Malam
Wenni
Mandi
Cemme
mandi
dio (Wajo) / cemmeh (Bone)
mandi
 dio
mangantara
 mengantar
manggis
 manggis manggisik
Manis
Macenning
manis
macenning
Manis, rasa gula
Cenning
mapaik
 pahit
mapancek
 rendah
mapejjeh
 masin
maponcok
 pendek
Marah
Macai
marah
caik / macaik
marah
 macaik
marah
 macaik
Marah, geram
Mangaru
Marah-marah
Mannoko
maringeng
 ringan
masak / memasak
nasu / mannasu
masam
macukka
masiji / masigi
 mesjid
Masuk
Muttama’
mata
matah
Matahari
Mataesso
matanre
 tinggi
matareng
 tajam
matengek
 lambat
matoa
 tua
mawatang
 kuat
mawerek
 berat
Melangkahi
Majjulekka’
Melarat
Kasiasi
Meluap
Lebeng
memakai kasut
 massifaatuh
memakai kasut
 massifatuh
memanjat
makkenrek
Memasak
Mannasu
membaca
 mabbacah
Memilih
Mappile
Memindahkan
Palecce
mempelajari
ya'gurui
Menaikkan
Penre’
menangis
teri / kerak
menantu
 manettu
Menasihati
Mappangaja
Mencair
Maccolo
Mendarat
Leba
Menendang
Massempe
Menetap
Maradde
Menetap
Ranreng
Mengacau, mengusik
Maggaru
mengajar
mappa'guru
menganggu
malippuh
menggaru
kakkang / makkakkang
Menggeliat
Lolli
Menggotong
Mangule
Menghadap
Mangolo
mengharap
 marennuh
mengidam
 maggideng
mengorek (lubang kecil)
kacocik / makkacocik
mengotorkan
maddotak
meniarap
moppang
meninggi diri
 matanre akkak
Meninju
Majjaguru
menjemput
madduppa
menjumpai
duppai/runtu'i
menulis
 marrookik
Menusuk
Maccoddo
Menyala
Mallua
menyanyi
makkelong
Menyeberang
Mattekka
menyesal diri
 sessek kalei
Merayap
Loseng
meriam
 meriang
meringis
maddengngi
mertua
 mettua
merumpun (membuat aktiviti pembakaran)
 mappenampung
Millau
 meminta
minta diri
 Massimak nak
minum
minung
Miring, senget
Sonra
misai
bulu ceppi na
mole
 lemau
Molor 
Lorong
monday
 isnin
muda
malolo
muda
 maloloh
muda
 maloloh
Mulut
Timu
mulut
sumpang / timu
musim buah telah gugur
 maruunuk
Naik
Enre’
Naik
Menre’
naik buai
 menrek tojang
Nama
Aseng
Nama Daerah di sulawesi selatan
Bone
Nama Kuih
Dange
Nama tempat
BajoE
nangis
 terih
Nasi
Nanre
Nasib, peruntungan
Were
Nazar
Cera’
nenek
 nene'
Nenek yang sudah tua
Kajao
nengis tersedu sedu
 terih tassinguk singuk
niga
 siapa
Nungging
Unci
Nyamuk
Namo
nyamuk
namok
nyamuk
namuk
Nyanyian, lagu
Elong
Nyiru
Pagero
nyiru
 pagero 
obat
 pabbura
Ombak
Bombang
Onak
Duri
Onde-onde, nama kuih
Onde
Orang
Tau
ottih manurung
 pisang nipah
Pacar
Canring
Padam
Pedde
Padi
Ase
Pagar
Sappo
Paha
Poppa
paha
poppang
Paman/Tante/Bibi
Amaure
Panas
Pella
panas
mafela
Pangadereng
Wari
Panggil
Obbi
Panjang
Lampe
panjang
malampek
parang
 bangkung
parang panjang
 bangkung lampek
parang pendek
 bangkung poncok
parents
 tomatoa
Parit, Got
Benrang
Payung
Teddung
payung
 teddung
pedang
 feddang
pelajar
passikola
pelajaran
a'gurung
pembelajaran
a'pa'gurungeng
penat
madodong
pencukur janggut
 fakkelu jangkuk
Pendek
Ponco’
pengajaran
a'pa'guruang
Penis
Laso
pensil
 penselek
pensil
 penselek
Penuh
Penno
pepatung/sibu-sibu
joli-joli
Pepaya
Kaliki
pepijat
samelang
Perahu
Lopi
perak
 salakah
perempuan
 makunrai
Perempuan bertingkah seperti laki-laki, tomboy
Calalai
Pergi, berangkat
Lao
perigi
 bujung / bung
perjumpaan
assiduppangeng/assiruntukeng
perut
bebuah
Pet (haiwan peliharaan)
Capio
Petani
Paggalung
Petik/memetik dawai
Ampa’
Pijak
Lejja
Pikul
Essang
Pikun
Maulu’
Pindah
Lecce’
pinggan
 pincceng
Pinggang
Pongke’
pinggang
ariwik
pintu
babang
pintu
 babang / tangek
Pipi
Bangi
pipi
filik
piring
 penne 
Piring, pinggan
Penne
Pisang
Utti
pisang
ottih
Pisang Goreng
Sanggara
pisau
 fiso
pistol
 fistolok
pokok
fong
Pukul
Lanro
Pulut
Sokko
pulut yang telah ditanak dengan santan
 sokkok
Punggung
Uri
punggung
foncing
Pusar
Posi
pusat
fosik
pusing / berpusing
cennek / maccennek
rama-rama
fella-fella
rama-rama
fella-fella
rambut
weluwak / aluwak
Rambut other; welua'
Gemme
rambutan
 rambutan
rangka badan
arusuk
Rantai
Rante
Rasa ingin
Macinna
Reda serta merta, menurun
Nonno
rokok
 pelok / tole
Rosak
Solang
Rumah
Bola
rumah
 bola
rumah
 bola
Rumput
Aru
rusa
jonga
Sakit
Peddi
sakit (pain)
peddi
sakit (sick)
malasa
sanak saudara
 saijing / sijing
sandal / selipar
 sandala
Sandal, selipar
Sandala
Sandar
Sanre’
sapi
saping
sapu / menyapu
sering / massering
Sarung
Lipa
Satu
Ceddi
Satu other; ceddi
Seddi
saturday
 sabtu
saudara
 sappo
Saudara muda/adik/bangsawan
Andi
Sawah
Galung
saya
 iyyak
Saya, aku
Iyya
Sebentar
Cinampe
Sebut, menyebut
Rampe
sedang belajar
ma'guru
sedang jumpa
siruntu'
sedih
 massara
sejuk
macekkek
selalu
 maderik
Selatan
Riattang
selimut
 fassalifuk
Seluar
Sulara
seluar
 sulaarak
seluar
 sulara
Sembelih
Gere’
sembelih / menyembelih
gerek / maggerek
sembilan
Asera
Semoga
Mamuare
sempit
macikek
sempit
 macikkek
sempurna
Sokku
semut
bere-bere
semut
bere-bere
semut hitam
ketti-ketti
senapang
 ballilik
Sendok nasi
Sanru’
senduk
 sandruk
senyum
cabbiruk
senyum
 cabbeeruk
Sepaham, sependapat
Sitonra
sepupu
Sappo’
sepupu
 sappo sisseng
seri kajah
 durian belanda
serunding
 bale jabuk
Siapa
Iga
sibawa
 dengan
sihat
madising
sikat
 jakka
sikola
 sekolah 
siku
sikkuk
Sikut
Sikku
sila / bersila
sulekka / massulekka
Simpan
Taro
Simpul
Singkeru
singa
singah
Singgah, berhenti
Leppang
Siput
Bojo
sirih
otah
songkok
 songkok
Songkok, topi
Songko’
suami
 lakkai
Suara, bunyi
Uni
Sudah
Pura
sudah malam
 mawennih ni
Sudah matang
Manasu
Sudu
Sinru
sudu
 sinru / siruk
Sumpah
Tanro
sunday
 ahad/minggu
Sungai
Salo
sunglass
 camming mata bolong
syiling
 kettek kettek
Tadi
De’nre’
Tali pinggang
Salipi
tali pinggang
 salipi
Tali, tambang
Renreng
Tampi
Pattapi
Tanah
Tana
tanam / menanam
taneng / mattaneng
Tanda
Tanrang
Tanduk
Tanru’
tangan
limah
tangan
lima
tanya / bertanya
kutana / makkutana
tapak kaki
tafak ajeh
tapak kaki
pala kaje
tapak tangan
tafak limah
Tarik
Gatteng
tarik / menarik
getteng / maggetteng
Tarik ulur, ingat
Nennu
tasselleng
 terkejut
tawar
makemmeh
tebar layar rumah
 timpak lajak
tebuan
androleng
tebuan
androleng
tekak
tigerok
Tekukur
Bekku
telah belajar
purai ma'guru
telah jumpa
pura siruntu'
televisyen
 talibiseng
Telinga
Dacculi
telinga
doccilih
telinga
duccilih
Teman, kawan
Langgo
Tempa, menempa
Lanro
Tempat
Onrong
tempat sireh
 atotang
Tempuh
Ola
Tendang
Sempe’
Tengah
Tengnga
Tengkuk
Cakkong
tengkuk
cekkong
Tepung
Labbu
Terbalik
Lumpang
Terbang
Anjong
terbang
 kappalak luttuk
tergesel
 taggeisek
teri
 menangis
terjumpa
iruntu'i/iduppaiwi
terlentang
lengeng
termenung
 takkajennek
termenung
 takkajennek
Tertidur
Matinro
testical
batu lasek
thursday
 khamis
Tiang rumah
Aliri
Tidak ada
Degaga
tidak masak (pada makanan)
 mematah
Tidur
Tinro
tidur
tinro / matinro
Tiga
Tellu
tiga pupu
 sappo ke-tellu
tikam / bertikam
gajang / maggajang
Tikar
Tappere
tikar
 tappere
tikus
balawo
tikus
balawo
tilam
 kesorok
Timba
Sero
Timur
Alau
Tinggal
Monro’
Tinggi
Lanjong
Tinggi
Tanre
tingkap
tollongeng
tingkap
 tollongeng
Tinju, bergaduh
Jaguru
Tomato
Lambace
tomato
 tomato
Topang, dukung
Tumpe
topi
 palo /songkok
tua
 matuah
Tuala
Handu’
Tubuh, pokok
Watang
tuesday
 selasa
Tujuh
Pitu
Tukang jalan
Pajokka
tumit
kaci-kaci
tumpul
makunru
Tunduk
Cuku’
tunduk
 cukuk
tunggu / menunggu
tajeng / mattajeng
tunjuk / menunjuk (Menggunakan jari telunjuk)
jellok / majjellok
tupai
balawo jawa
tupai
balawo jawa
Tusuk
Coddo
Tutup
Sampo
Ubi, ketela pohon
Lame
Ular
Ula
ular
ulak
ular
ula'
ulat
ulek
Untung
Saro
Urat
Ure
Utang
Inreng
Utara
Riawang
Uterus
Erung
Vagina
Lessi
Wanita
Makkunrai
Warna
Cora
warna hijau
 makudarak
wednesday
 rabu
yase
 yase
zakar
laso